این روزها، بسیاری از کسبوکارها به دنبال چابکی در فرآیندهای مختلف کاری‌شان هستند. چابک‌بودن یک مفهوم انتزاعی است که به بیان راهکارهایی برای دستیابی سریع به بهترین نتیجه در مجموعه‌ای از فعالیت‌ها می‌پردازد. از آنجایی که بازاریابی (Marketing) نقش مهمی در دستیابی کسبوکارها به اهداف تجاری‌شان دارد، بازاریابی چابک نیز مورد توجه بسیاری از مدیران قرار گرفته است.
فناوری‌های دیجیتال به بازاریابان کمک می‌کنند تا راه‌حل‌های نوآورانه‌ای را برای جذب مشتریان جدید و حفظ آنان ارائه کنند. اما استفاده از فناوری‌های دیجیتال در بازاریابی نیاز به زیرکی کسبوکارها و اقدامات متناسب آن‌ها دارد. جایی که بازاریابی اجایل به کمک بازاریابان دیجیتالی خواهد آمد.
بازاریابی چابک چیست؟
تاکتیک بازاریابی است که در آن تیم‌های بازاریابی به‌طور جمعی به شناسایی ارزش‌هایی می‌پردازند و با تلاش جمعی در کمترین زمان به بهترین نتایج می‌رسند. تمرکز بر موضوعات کلیدی در این شیوۀ بازاریابی از اهمیت زیادی برخوردار است.
بازاریابی اجایل شامل خودسازماندهی، آزمایش و تمرکز بر ارائه کار در فواصل کوتاه می‌شود. سرعت بالا در اجرای فرآیندها در اینگونه از بازاریابی، نقطۀ تمایز آن با شیوه‌های دیگر مارکتینگ است.
تعریف چرخه‌ها یا اسپرینت‌های مختلف (Sprint) در بازاریابی چابک موجب می‌شود تا مدیران امکان بررسی نحوۀ پیشرفت پروژه‌های بازاریابی و بهبود مستمر نتایج را داشته باشند. شیوه Agile یک متدولوژی مدیریت پروژه است که با سرعت بالا و پویایی به شیوه‌هایی مانند کانبان (Kanban) یا واترفال (Waterfall) برتری یافته است.
ویژگی‌های کلیدی در تیم‌های بازاریابی چابک
اگر به دنبال شیوه‌های بازاریابی نوین و مدرن برای تجارت‌تان هستید و قصد دارید یک شیوۀ دیجیتال مارکتینگ موثر را اجرا کنید، باید قبل از هرکاری یک تیم بازاریابی اجایل داشته باشید. در بازاریابی چابک باید توانایی کار تیمی، تصمیم‌گیری براساس داده‌ها، قابلیت انتشار سریع و تکرار فرایندها را در کنار پایبندی به مفهوم چابک وجود داشته باشد:
۱- کار تیمی و همکاری
اساس بازاریابی چابک با تیم‌هایی شروع می‌شود که کار با روش چابک را می‌پذیرند. در اجایل مارکتینگ هر یک از اعضای تیم به نحوی در پروژه مشارکت دارند. همچنین از جلسات کاری و کانال‌های ارتباطی برای تشویق همکاری استفاده می‌شود.
۲- تصمیم‌گیری مبتنی بر داده
مزیت روش‌های نوین بازاریابی به‌خصوص بازاریابی دیجیتال، جمع‌آوری حجم قابل توجه‌ای از داده‌هاست. بازاریابان چابک رویکردی مبتنی بر داده را در اجرای کمپین‌های بازاریابی دنبال می‌کنند. بازاریابان چابک با آزمایش‌های جدید نظیر تست A/B تلاش دارند تا عملکرد تیم خود را افزایش داده و با اندازه‌گیری دقیق داده‌ها به بهترین نتایج برسد.
۳- انتشار سریع و تکرارپذیری
شیوه‌های چابک تاکید زیادی به انتشار سریع اسپرینت در یک بازۀ زمانی کوتاه دارند. تیم اسکرام (Scrum) مقدار مشخصی از کار را در هر چرخه اسپرینت مشخص می‌کند تا تیم‌های بازاریابی اجایل با حجم کمتری از کار مواجه شوند و تمرکز بهتری بر روی فعالیت‌ها داشته باشند.
تکرار فعالیت‌های درست در چرخه‌های بعدی اسپرینت و رفع ایرادات یا باگ‌ها موجب می‌شود تا تیم بازاریابی چابک امکان دسترسی به بهترین نتایج را داشته باشد.
۴- پایبندی به مفهوم بازاریابی چابک
اجایل مارکتینگ توسط مدیران یا تیم‌هایی باید اجرا شود که با مفهوم و مایندست چابک آشنایی کامل داشته باشند و آن را در تمامی مراحل فعالیت‌های خود مدنظر قرار دهند.
مزایای بازاریابی چابک
برای اجرای موثرترین بازاریابی چابک باید نقاط درد (Pain Point) شناسایی و مهمترین نقطۀ درد یا مزیت را به‌عنوان هدفی برای دستیابی سریع و چابک مدنظر قرار داد. در بازاریابی، چابکی تنها به‌خاطر خودش نباشد نباید اجرا شود، بلکه باید به مشکل یا هدف توجه داشت و از روش‌های چابک برای رسیدن به موفقیت استفاده کرد.
برخی از مزایای کلیدی اجایل مارکتینگ:
۱- سرعت و بهره‌وری
مهمترین مزیت بازاریابی چابک، افزایش سرعت ارائه ارزش به مخاطبان هدف است. این مزیت موجب تغییراتی در ساختار سازمانی، نحوۀ برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی و اجرای فعالیت‌های بازاریابی تیم‌ها می‌شود.
تیم‌های کوچک، چابک و چند کاره (Cross-Functional)، پروژه‌های بازاریابی را به‌طور مستقل و با سرعت مناسبی به پایان می‌رسانند. کاهش وابستگی بین تیم و دریافت سریع بازخورد از مشتریان، موجب بهبود بهره‌وری می‌شود.
۲- افزایش شفافیت و همکاری در بازاریابی چابک
از مزایای بازاریابی اجایل، ایجاد شفافیت در فرآیندهای تیم و بهبود همکاری در گردش کارهاست. شیوه‌های چابک با کمک ابزارهای مدیریت بصری و همگام‌سازی در استندآپ‌های روزانه، بهبود شفافیت و همکاری را در پی دارند.
تابلوی کانبان همۀ کارها را در دید تیم می‌گذارد و اولویت‌ها، پیشرفت‌ها و مسائل روزانه را برای همکاری موثر بین اعضای تیم به نمایش می‌گذارد.
۳- انعطاف‌پذیری
انعطاف‌پذیری (Flexibility) بر روی برنامه‌ریزی تکرارپذیر تیم‌های بازاریابی چابک تاثیر می‌گذارد. آن‌ها به جای داشتن یک برنامه ثابت و سالانه، برحسب شرایط برنامه‌های جدیدی را اجرا می‌کنند. پذیرش شرایط جدید و برنامه‌ریزی سریع از مزایای اجایل مارکتینگ است که امکان واکنش سریع را به کسب‌وکار می‌دهد.
۴- تلاش‌های مبتنی بر داده
شیوه چابک تاکید زیادی بر آزمایش ایده‌های نوآورانه دارد. برای بررسی نتایج این آزمایشات، بازاریابی چابک بیش از هر چیزی مبتنی بر داده عمل می‌کند. در اجرای کمپین‌های بازاریابی، این داده‌ها هستند که جهت‌گیری کلی را مشخص می‌کنند و نرخ موفقیت را ارزیابی می‌کنند.
تیم‌های بازاریابی چابک وظیفه‌شناسایی KPIهای تاثیرگذار و جمع‌آوری داده برای محاسبۀ آن‌ها را برعهده دارند. تست‌های کوچک تیم بازاریابی برای اثبات یا رد فرضیات نقش مهمی در بهبود کمپین‌های بازاریابی دارد.
۵- افزایش رقابت‌پذیری
در شیوه‌های چابک با ارائه بازخورد مستمر، امکان ارزیابی عملکرد تیم‌ها و افزایش رقابت سازنده فراهم می‌شود. داده‌های جمع‌آوری شده از بازاریابی ضمانت می‌کنند تا درس‌های یادگرفته شده در پروژه‌های بعدی اعمال شوند و بازدهی سرمایه‌گذاری‌های بازاریابی بهبود یابد.
پیاده‌سازی بازاریابی چابک با کمک فریمورک‌ها
برای اجرای agile marketing باید به سراغ فریمورک‌های مختلف رفت. در حالی‌که چارچوب اسکرام محبوب‌ترین شیوه برای بازاریابان است، اما آن‌ها برای دستیابی به نتایج در کمترین زمان به یک فریمورک خاص پایبند نیستند.
بازاریابان چابک حرفه‌ای ترکیبی از روش‌های کانبان (Kanban)، اسکرام (Scrum) و ناب (Lean) را استفاده کرده و آن‌ها را با شرایط پروژه تطبیق می‌دهند تا راه‌حل‌هایی منحصربه‌فرد برای چالش‌های خود بیابند. سه نوع از محبوب‌ترین فریمورک‌های بازاریابی چابک عبارت‌اند از:
۱- اسکرام (Scrum)
اسکرام متدولوژی اصلی برای توسعه چابک نرم‌افزارهاست. این شیوه چارچوبی است که شفافیت، بازرسی، انطباق و تمرکز را بر روی فعالیت‌های تیم‌ها ایجاد می‌کند. در اسکرام دو جز اصلی رویدادها و نقشها را مشاهده می‌کنیم. برای اجرای درست اسکرام ۴ گام کلیدی زیر در نظر گرفته می‌شود:
-
برنامه‌ریزی اسپرینت؛
-
اسکرام روزانه یا استنداپ؛
-
بررسی اسپرینت؛
-
اسپرینگ گذشته‌نگر.
اسکرام‌مستر یا مدیر بازاریابی نقش مهمی در پیاده‌سازی اسکرام، مدیریت فرآیند و پاسخ‌گویی دارند. در تیم‌های بازاریابی چابک که از اسکرام استفاده می‌کنند، رهبر تیم نقش اسکرام‌مستر را برعهده دارد.
۲- کانبان (Kanban)
یک چارچوب چابک ناب (Lean-Agile) است که به‌عنوان یک روش مدیریت فرآیند معرفی شده است. کانبان به دلیل ماهیت بصری و حرکت به سمت بهبود مستمر، توجه بسیاری از بازاریابان را جلب کرده است. در کانبان تیم‌های بازاریابی چابک باید دارای قدرت تجسم بالایی باشند. در این شیوه شش گام اساسی زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:
-
گردش کار را تجسم کنید؛
-
کارهای در حال انجام را محدود کنید؛
-
جریان فرایندها را مدیریت کنید؛
-
خط‌مشی‌های فرایندی را شفاف کنید؛
-
حلقه‌های بازخورد ایجاد کنید؛
-
پیشرفت مداوم را مدنظر قرار دهید.
۳- فریمورک ترکیبی اسکرامبان(Scrumban) در بازاریابی اجایل
یک رویکرد ترکیبی برای بازاریابی چابک است که در آن بازاریابان تلاش دارند تا از انعطاف‌پذیری دو شیوه اسکرام و کانبان در کنار یکدیگر استفاده کنند. اسکرامبان روشی کاملاً قابل تنظیم است و براساس ترجیحات و فعالیت‌های سازمانی به سمت یکی از این دو شیوه متمرکز می‌شود.
اسکرامبان برای تیم‌هایی مناسب است که تجربه‌ای در زمینه اجایل مارکتینگ نداشته‌اند. این شیوه کمک زیادی به درک نقشها و رویدادها در اسکرام و کانبان می‌کند.
افسانه‌های غلط رایج در زمینه بازاریابی چابک
علی‌رغم اینکه چندین سال از ایجاد مفهوم بازاریابی چابک گذشته است، اما تصورات غلط هم‌چنان در زمینه این تکاکتیک مارکتینگ وجود دارد:
-
اگر چابک باشید، برنامه‌ای ندارید: این خطا در بین بسیاری از افراد به دلیلی جا افتاده است که بسیاری از رویدادهایی که در مارکتینگ شاهد آن هستیم، قابل برنامه‌ریزی نیستند.
این دقیقا همان جایی است که بازاریابی چابک ورود پیدا می‌کند و با استفاده از توسعه سریع، انعطاف‌پذیری و برنامه‌ریزی دقیق، دسترسی به اهداف را امکان‌پذیر می‌کند؛
-
بازاریابی چابک همان اسکرام است: همانطور که پیش از این توضیح دادیم، اجایل مارکتینگ از فریمورک‌های مختلف استفاده می‌کند ولی بدین معنا نیست که بازاریابی چابک معادل اسکرام است. اسکرام تنها راه چابک بودن نیست و بسیاری از بازاریابان از روش‌های مختلفی برای دستیابی به چابکی استفاده می‌کنند.
دستیابی به موفقیت با ماراتن بازاریابی چابک
چابک شدن یه برنامه کوتاه‌مدت نیست که در برنامه مدیر بازاریابی قرار گیرد. برای دستیابی به مزایای بازاریابی چابک باید استراتژی بلندمدت داشت و آن را برای مدت حداقل شش ماه اجرا کرد.
در چند ماه اول شاهد مقاومت‌هایی در درون تیم بازاریابی خواهیم بود. اما با بهبود فرایندها، شاهد همراهی بیشتر اعضای تیم خواهیم شد. وجود یک رهبر در تیم‌های اجایل مارکتینگ کمک زیادی به رشد کسب‌وکار و جلوگیری از رکود می‌کند.
نباید فراموش کرد که ذهنیت چابک، همیشه نیاز به اصلاح و بهبود مستمر دارد. بررسی عملکرد گذشته بازاریابی چابک، امکان شناسایی فرصت‌های بهبود سیستماتیک را فراهم می‌آورد.
کلام آخر
بازاریابی چابک به سرعت تبدیل به تکنیکی فراگیر در بین بازاریابان شده است. وجود فریمورک‌های مختلف برای این شیوه بازاریابی به متخصصان کمک کرده است که نتایج موفقی از کمپین‌های تبلیغاتی خود به‌دست آورند.
چابک‌سازی منجر به کاهش چالش‌ها در سطح تیم بازاریابی، بهبود سرعت و بهره‌وری می‌شود و انعطاف‌پذیری و شفافیت فرایندها را به‌همراه می‌آورد.
برای مشاوره همین الان اقدام کن!
